Om digitaal vaardig te zijn, moet een kind taalvaardig zijn.
Hoe fijn is het wanneer je deze twee kunt combineren in de klas? Hier vind je een infographic met een aantal manieren om begrijpend lezen met twee domeinen van digitale geletterdheid (informatievaardigheden en mediawijsheid) te integreren. De infographic is gemaakt aan de hand van het onderzoek van Katja Bleijenberg.
Ruim tien jaar werkt Bibliotheek Rotterdam samen met scholen aan het leesplezier en mediagebruik van de leerlingen middels de Bibliotheekop schoolRotterdam, hierna dBos genoemd.Om nog beter aan te sluiten op de actuele vraag van de scholen en daardoor meer impact te maken, varen wij een nieuwe koers waarbij meer maatwerk mogelijk is.
In het schooljaar 2024-2025 introduceren we drie vormen dBos waar scholen uit kunnen kiezen. De tarieven verschillen per vorm, we hebben de tarieven aangepast aan de prijsstijgingen van de afgelopen jaren van boeken en personeelskosten.
In het nieuwe aanbod kunnen scholen uit drie mogelijkheden kiezen om in te zetten op leesplezier samen met Bibliotheek Rotterdam: dBos Bondig, dBos Standaard en dBos Intensief. Hierdoor profiteert de school van maatwerk en ondersteunen we leesplezier, leesbevordering en mediabewuste informatievaardigheden. Bij alle vormen is de levering van collecties en de inzet van de leesconsulent gegarandeerd.
Met dit aanbod spelen we nog meer in op de behoefte in het onderwijs en bouwen we samen met de scholen aan een leescultuur. Door het aanbod met drie varianten kunnen we in elke fase aansluiten bij het onderwijs. Met dBos Standaard krijg je een compleet pakket waarin een rijke leescultuur wordt opgezet binnen de school. De school maakt effectief gebruik van de leesconsulent en er is sprake van een lees-mediaplan voor de lange termijn. De Bibliotheekop school Bondig daarentegen is een summiere vorm van dBos met alleen incidentele ondersteuning van de leesconsulent. De meest uitgebreide vorm is dBos Intensief, de school krijgt dubbele inzet en expertise, waardoor er echt een kwaliteitsslag kan worden gemaakt voor de lange termijn.
Wij kijken uit naar een nieuwe fase in onze samenwerking met het basisonderwijs die nog meer bijdraagt aan het leesplezier van kinderen.
Ruim tien jaar biedt Bibliotheek Rotterdam advies en ondersteuning op het gebied van leesonderwijs en (digitale) geletterdheid via de Bibliotheek op school. Inmiddels werken we samen met ruim 140 Rotterdamse basisscholen en heeft de methode bewezen bij te dragen aan de leesmotivatie van leerlingen en de expertise van leerkrachten omtrent leesbevordering.
Naar aanleiding van een klantonderzoek en de jaarlijkse evaluaties met scholen kwam naar voren dat er bij veel scholen de wens is om de samenwerking te intensiveren. De afgelopen jaren is er geïnvesteerd in de deskundigheidsbevordering van onze leesconsulenten en het doorontwikkelen van het concept de Bibliotheek op school. Met een intensievere samenwerking kunnen de school en de bibliotheek nog beter werken aan de leescultuur op scholen.
Naar aanleiding van een klantonderzoek en de jaarlijkse evaluaties met scholen kwam naar voren dat er bij veel scholen de wens is om de samenwerking te intensiveren. De afgelopen jaren is er geïnvesteerd in de deskundigheidsbevordering van onze leesconsulenten en het doorontwikkelen van het concept de Bibliotheek op school. Met een intensievere samenwerking kunnen de school en de bibliotheek nog beter werken aan de leescultuur op scholen.
Bibliotheek Rotterdam zet daarom een nieuwe koers in, namelijk het verschuiven van onze focus van een paar momenten in de klas naar het coachen van de professional. Scholen worden zich in toenemende mate bewust van het belang van leesbevordering en dit vraagt om een actieve rol van de leerkracht. De impact van een leesbevorderende leerkracht is vele malen groter dan de incidentele inzet van een leesconsulent in de klas. De voorheen uitvoerende leesconsulent zal zich gaan focussen op het trainen, inspireren en adviseren van leerkrachten op het vlak van werkvormen en collectiekennis. Boeken zijn en blijven hier een belangrijk onderdeel van.
De samenwerking zal altijd maatwerk zijn, waarbij we goed kijken en luisteren naar de behoeften en mogelijkheden van de school. Het komende schooljaar blijft de samenwerking tussen de school en Bibliotheek Rotterdam in grote lijnen hetzelfde. Tijdens de Kinderboekenweek krijg je wel een voorproefje van de nieuwe opzet met een inspiratiebijeenkomst voor leerkrachten, waarbij zij alle tools krijgen om de week zelf vorm te geven in de klas. Dit in plaats van een bezoek van een leesconsulent in de voorgaande jaren tijdens de Kinderboekenweek zelf. Meer informatie over de inspiratiebijeekomst volgt binnenkort.
Voor de langere termijn zijn wij nog bezig met het doorontwikkelen van het gehele programma van de Bibliotheek op school. Wij staan uiteraard open voor ideeën en ontvangen je input en vragen graag via een mail naar de accountmanagers.
Wij kijken uit naar een nieuwe fase in onze samenwerking die nog meer bijdraagt aan het leesplezier van kinderen.
Wil je opbrengstgericht werken? Gebruik dan de Monitor!
Vinden jouw leerlingen lezen leuk? Weet je wat ze graag lezen? Weet je wat je als leerkracht moet doen om de leerling aan het lezen te krijgen? En kan de leerling het juiste boek in de schoolbibliotheek vinden?
Heb je wel een indruk van het effect van leesbevordering op het lezen van kinderen, maar geen harde cijfers om die indruk te onderbouwen? Dat kan met de Monitor de Bibliotheek op school!
De Monitor is een digitaal instrument waarmee je via vragenlijsten een helder beeld krijgt van het leesgedrag van leerlingen thuis en op school en van de leesbevordering in de klas. Daarnaast bevat de enquête ook vragen over informatievaardigheden, leesmotivatie en (mits aanwezig) de schoolbibliotheek, om zo een compleet beeld te krijgen van het lezen op school.
Leerkrachten van alle groepen en leerlingen van groep 5 t/m 8 vullen de vragenlijsten in. De resultaten worden vervolgens door de bibliotheek verwerkt en weergegeven in een rapportage. Op basis van de resultaten stelt het team, samen met de bibliotheek, doelen voor de komende periode. De uitslag kan een basis vormen voor een goed onderbouwd leesplan, zodat we gericht te werk gaan om de leeservaring op school te verbeteren en het leesplezier bij leerlingen te bevorderen.
Vul de digitale vragenlijsten in.
Ontvang de terugkoppeling van de leesconsulent van de bibliotheek.
Bekijk hier de korte promotiefilm over de Monitor dBos of de folder 'Meedoen met de Monitor' voor meer informatie.
In verband met de privacyregels vastgelegd in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) wordt er in de leerlingenvragenlijst geen voor- en achternaam of geboortedatum van de leerling gevraagd. Er wordt uitsluitend gevraagd naar de leeftijd van de leerling. De vragenlijst wordt dus anoniem ingevuld. Om het invullen goed te laten verlopen kan de leerkracht een leerlingenvragenlijst naast de computer leggen waarop de leerlingen het invullen kunnen aftekenen. Er is ook een mogelijkheid dat leerkrachten een kenmerk (bijvoorbeeld een nummer) aan leerlingen toekennen dat ingevuld kan worden in de vragenlijst door leerlingen. Met dit kenmerk kan de leesconsulent en de monitorvolger van de school op leerlingniveau controleren welke leerlingen de vragenlijst hebben ingevuld. De koppeling leerling en kenmerk is alleen bij de leerkracht bekend. Bij de rapportages zullen in de grafieken geen namen van leerkrachten vermeld worden en zal alleen de groepsnaam zichtbaar zijn (zie het voorbeeld hieronder).
"De leesmotivatie van leerlingen groeit wanneer er in het primair en voortgezet onderwijs wordt gepraat over boeken en lezen. Dit blijkt uit een literatuurstudie van Lesya Ganushchak van de Erasmus Universiteit Rotterdam in opdracht van Stichting Lezen. Ook dragen dit soort gesprekken vaak positief bij aan het leesgedrag van leerlingen. De effecten op leesbegrip zijn gemengd.'' bron: Stichting Lezen
Uit de studie komen een aantal succesfactoren naar voren. Wil je hier meer over weten én wil je weten hoe je leesconsulent hierbij kan ondersteunen? Lees dan verder.
|
Succesfactoren uit de literatuurstudie van Lesya Ganushchak |
Hoe sluit het aanbod van De Bibliotheekop schoolhierop aan? |
|
Keuze en relevantie:
|
Elke dBos school kan kiezen uit drie collectievormen die een ruime, actuele en gevarieerde collectie beschikbaar maken. Scholen kunnen kiezen uit een jaar-, wissel- of webcollectie. Leesconsulenten stimuleren hun scholen om kinderen zelf boeken te laten uitkiezen en mee naar huis te laten nemen. |
|
Groepsdynamiek: |
Leesconsulenten kunnen leerkrachten laten zien hoe je leesgesprekken met leerlingen voert, een boekenclub opzet of activiteiten vorm geeft aan kleine én grote groepen. |
|
Gesprekken geleid door leerlingen: |
Leesconsulenten kunnen leerkrachten laten zien hoe je middels de leescirkel* van Aidan Chambers structureel ruimte aan selecteren, lezen en reageren geeft. Reageren, oftwel het praten over boeken kun je o.a. leerlingen in tweetallen laten doen, via de Chambers-aanpak en via de boekenkring. Hierin krijgen leerlingen een actieve rol toebedeeld. |
|
Betrokkenheid van de leraar: |
Leesconsulenten kunnen leerkrachten kennis laten maken met hun rol als 'helpende volwassene', het middelpunt van Aidan Chambers' leescirkel. Leesontwikkeling vraagt om hulp van volwassenen die het belang van lezen inzien en van daaruit kinderen enthousiast maken voor lezen. De helpende volwassenen faciliteren en stimuleren het selecteren, lezen en reageren. |
|
Gestructureerde activiteiten: |
Leesconsulenten kunnen leerkrachten op verschillende wijze informeren en inspireren op gebied van leesbevorderende activiteiten. Hoe haal je het meest uit (interactief) voorlezen, boekpromotie, vrij lezen, theaterlezen, poëzie, leesgesprekken, boekenclubs en de boekenkring? |
|
Training en voorbereiding: |
Zoals beschreven door Aidan Chambers is de rol van de leerkracht als de helpende volwassene de sleutel tot leesmotivatie en leesplezier binnen een school. Maar hoe vul je deze rol in de praktijk in? Onze leesconsulenten delen graag hun kennis en kunde via studiedagen, teamtrainingen, workshops en coaching on the job. |
|
Feedback en reflectie: |
Leesconsulenten kunnen leerkrachten op verschillende wijze informeren en inspireren op het gebied van leesbevorderende activiteiten.
|
|
Interactie met medeleerlingen: |
Aan de hand van 25 korte werkvormen kun je leerlingen invulling laten geven aan de boekenkring. Of wil je leren hoe je Chambersgesprekken voert met je klas om interactie tussen leerlingen en leesbegrip te bevorderen? Leesconsulenten helpen je graag op weg. |
|
Ondersteuning: |
Bovenstaande ondersteuning sluit allemaal nauw aan bij succesvolle interventies uit het literatuuronderzoek. Om inzicht te krijgen in het leesklimaat op school én thuis, kun je ook gebruikmaken van het meetinstrument de Monitor dBos. Aan de hand van digitale vragenlijsten verzamelen we informatie over leesgedrag, leesmotivatie en informatievaardigheden van leerlingen. Ook het leesbevorderende gedrag van de leerkracht wordt gemeten. De resultaten van de Monitor dBos worden meegenomen in het Lees-mediaplan van de school om doelgericht en planmatig aan lees-mediabevordering te blijven werken. |
Over het algemeen benadrukt de studie de waarde van gesprekken over lezen als een effectieve aanpak voor het bevorderen van leesvaardigheid en leesmotivatie bij leerlingen.
De Bibliotheek op school heeft veel kennis over het vormgeven hiervan in je onderwijs. Enthousiast geworden? Bespreek het met je leesconsulent, hij of zij helpt je graag verder!
*
