Stadsgedichten Derek Otte

Het eerste stadsgedicht van 2017 schreef Derek Otte in aanloop naar de tweedekamerverkiezingen. Met het gedicht NOU EN OF wil de stadsdichter saamhorigheid brengen, volgens hem van groot belang in deze tijd. Otte vindt dat er te veel wordt ingezoomd op de verschillen tussen mensen en zou liever zien dat de focus wordt gelegd op de overeenkomsten. 

NOU EN OF

een soort van onverschilligheid
wellicht nog wel ons grootste goed
omdat het hier uiteindelijk
vrijwel niemand iets kan schelen
of jij mijn of andere kijk
of ik op stand of andere kijk
of jij nou u terwijl ik jij
één voor allen
allen voorbij

mede-, Neder-, anderlander
hier werkt wie er werken ken
wie d'r hier doorgaans weinig vrij
boeit het meestal toch vrij weinig
of jij zondag of toch vrijdag
of ik jou moet of jij mij mag
of jij nou wit terwijl ik zwart
soms hand in hand
vaak hart tot hart

al lijken we als dag op nacht
onze strijd gelijkenissen
het zou er hier toe kunnen doen
wat zou het uit moeten maken
of jij van dame of toch heer
of ik met minder jij met meer
of jij nou groots waar ik dan klein
vooruit komt voort
uit anders zijn

kaders tralies
hokjes fabels
ik heb jou als
jij dan mij hebt
geen goed of slecht
slechts nep of echt
hier zijn wij
en zonder zij

een soort van onverschilligheid

Ter gelegenheid van de herdenking van het Vergeten Bombardement schreef Derek Otte het stadsgedicht "VERTELLEN". Door slecht weer, methode van bombarderen en inschattingsfouten vielen de bommen van de Amerikanen op 31 maart 1943 op de dichtbevolkte wijk Bospolder-Tussendijken. VERTELLEN vormt een drieluik samen met de gedichten voor de herdenkingen van 4 en 14 mei.

VERTELLEN

31-3-1943 omstreeks 13:30 uur
70 duizendponders boven 10,5 hectare grond
326 overleden waarvan 57 niet te identificeren
400 gewond en zo’n 10.000 dakloos
2661 woningen, 190 winkels, 89 bedrijven

niet te bevatten statistieken kille feiten
klinische gevolgen van bommen dwars door wolken
weer en wind vlammenzeeën totale verwoesting
de dood uit alle hoeken en daarna die stilte

kakofonisch

missen de letters verdwijnen herinneringen
woorden raken zoek wanneer ze niet worden gezegd
verhalen gaan verloren waar niemand nog luistert
niet te vergeten is alles wat wordt onthouden

noem ons woorden
wie telt er
wat telt er dan
vertellen

"ALLES ANDERS" schreef Derek voor de herdenking van 4 mei in de Laurenskerk en op het Stadhuisplein. Het gedicht gaat over de twee minuten stilte die we houden tijdens de Nationale Dodenherdenking waarin we gedenken en herdenken. Waarbij gedachten niet alleen uitgaan naar toen, maar ook naar nu.

ALLES ANDERS

was herdenken opnieuw denken
zou de stilte wellicht benut

herkenning want erkenning
hoe wij haast dankbaarheid verplicht
geen onderscheid in onderscheid
hoe nu is wat voorbij lijkt

was herdenken opnieuw denken

bracht niet de dood pas besef
van waartoe dus uitsluiting en
onderdrukking kunnen leiden
waar (vul in) minderwaardig

was herdenken opnieuw denken

niet langer enkel woorden
kenden wij geen reden voor spot
hadden wij geen excuus voor haat
niet meer een dubbel gevoel

was herdenken opnieuw denken

zou anders niet zo eng meer
omdat een norm niet bestond
leefden wij dat wij meer delen
dan wat ons verschillen doet

na de stilte zou ervoor niet
was herdenken opnieuw denken

Op 14 mei herdenken we in Rotterdam het bombardement van 1940. Het bombardement vernietigde bijna de gehele binnenstad. Voor deze herdenking schreef de stadsdichter het gedicht "DOOR" om stil te staan bij de helden die onze stad weer hebben opgebouwd.

DOOR

soms moeten we wel heldhaftig
daar is niet heel veel moedig aan
wat anders waar leegte
niets behalve morgen

zei opa

vechtlust kan ook zonder bloeddorst
dat wordt vaak vergeten
zwijgen daden klinken ze als heien tot hemelhoog

leven wij hier in zo’n stilte
van toekomst te schrijven
het geruisloze van nooit af
de echo van later

iets om bij stil te staan om stil van te worden
zolang dat in diezelfde taal:
ondanks alles altijd voorwaarts

Begin juni lanceerde de stadsdichter de korte film "Zogezegd, het woord in Rotterdam". De video brengt 23 Rotterdamse dichters in beeld. Recht voor z’n raap vertellen ze wat ‘het woord’ voor hen betekent. Otte laat hiermee zien hoeveel talent er in Rotterdam is op het gebied van woordkunst. De dichters zetten Rotterdam op de kaart als dichtkunststad en tonen aan dat er in het rauwe Rotterdam veel meer poëzie is dan je denkt. Bekijk de video hier.

Tijdends de Pleinbioscoop vond voor de derde keer het bijzondere evenement "Coming to your Senses" plaats. Dove en slechthorende jongeren bemannen voor één avond alle posten van de openluchtbioscoop, van de bar tot de kaartverkoop. De stadsdichter schreef speciaal voor deze avond een stadsgedicht, dat vertaald is in gebarentaal. Bekijk hier de video van dit project.

"NU ZIJN WIJ" schreef de stadsdichter in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van Rotterdam. Het gedicht werd gepresenteerd in een bijzondere uitvoering. Het vraagt de lezer om woorden die verborgen zijn weg te krassen. Hierdoor ontstaat na het krassen een totaal andere versie van hetzelfde gedicht.

NU ZIJN WIJ

NU ZIJN WIJ WIJ ZIJN NU

ECHTE ROTTERDAMMERS (M/V/X)
-KEN JE KIJKEN, MET JE MUIL-
SCHOON GENOEG VAN HOKJES
IK MAAK ER GEEN WOORD AAN VUIL
ROEPEN NIET, NOCH WIJZEN ZE
LETTEN OP DE BUURT, ZORGEN VOOR ELKAAR
ZE BOUWEN MEE AAN EEN STAD
WAAR ER PLEK IS VOOR ALLE SOORTEN RAAR
WAAR ACHTERGROND GEEN ACHTERGROND IS
WAAR WIJ GELIJKE KANSEN HEBBEN
WAAR ZIJ MET MINDER NOG WELKOM ZIJN
WAAR OUD ÉN JONG HET VOOR HET ZEGGEN
GEEN STRIJD OM EGO'S, DE WAARHEID TE VRIEND
ZÓ RAKEN WE DE KLOOF KWIJT
IK STEM OP RUIMTE VOOR VAN ALLES WAT
ZO'N STAD VERDIENT DE HOOFDPRIJS

Het is dit jaar precies 75 jaar geleden dat het vergissingsbombardement op Bospolder Tussendijken plaatsvond en een groot deel van de wijk werd verwoest door Amerikaanse bommenwerpers. Derek schreef voor de herdenking van het bombardement "VERWELKEN NOOIT". Een strofe van het gedicht is geschilderd op de gevel van de Gijsingsflat. Het complete gedicht heeft een plek gekregen op een plaquette in het park.

VERWELKEN NOOIT

een moment is al voorbij
eer het goed en wel begint
vederlicht, zo’n zaadje tijd
meegenomen door de wind

het waait zó naar hoofd of hart
tot het daar een bodem ziet
waar die lach of traan dan landt
voor een leven wortel schiet

het bloeien vaak verborgen
tot van bloemen wordt verteld
in zinnen op naar morgen
door een nieuw stuk grond omhelsd

zo blijven ze leven
kleuren voor altijd weten
wat we woorden geven
raakt gewoonweg niet vergeten

Ter gelegenheid van de dodenherdenking van 4 mei schreef Derek "ZEG ZE". Een moment om te bedenken dat de vrijheid waarin we vandaag de dag leven in Nederland niet vanzelfsprekend is. Een moment om te beseffen dat we moeten blijven leren van onze geschiedenis.

ZEG ZE

ZEG ZE DAT WE VRIJ ZIJN
IN GELIJKE MATE
DAT WE BIJ CONFLICTEN
RUSTIG KUNNEN PRATEN

ZEG ZE DAT WE LEERDEN
VAN WAT ER HIER TOEN IS GEBEURD
DAT WE DAAROM HELPEN
WIENS LEVEN DAAR NU WORDT VERSCHEURD

ZEG ZE DAT WE WETEN
VAN WREED EN VAN LUGUBER
DAT WE NIET MEER METEN
IN UNTER NOCH IN ÜBER

ZEG ZE DAT WE DENKEN
NAAST HERDENKEN, DENKEN AAN
ZODAT WE ANDERS DOEN
DAN HOE VROEGER IS GEDAAN

ZEG ZE DAT WE WAKEN
OVER WETTEN, OVER ELKAAR
DAT ‘T DUISTER ÉCHT PASSÉ
EN DAT DE TOEKOMST ZONNEKLAAR

ZEG ZE DAT WE EREN
WAT ZIJ ACHTERLIETEN
DE HARTEKRETEN VAN
ZIJ DIE ONS ONTVIELEN

Het vierde stadsgedicht schreef de stadsdichter voor de herdenking van het bombardement op Rotterdam op 14 mei 1940, dat de complete binnenstad verwoestte. Een ooggetuige die dit zag gebeuren en voor altijd zal blijven bestaan is onze rivier: De Maas. Vanuit haar oogpunt schreef Derek "ZIJ ZAG".

ZIJ ZAG

zij zag de wolken overvliegen
hun regen zich ingraven
in gebouwen als in de boeken
in levens als in straten

zij zag hoe na het gebulder
hoe ‘t was hier, was verdwenen
dat wie over was gebleven
voor ‘t leven was getekend

zij zag toen hoe mensen tóch weer
ondanks niets, want alles kwijt
zich een weg naar morgen baanden
dankzij meer dan moed en strijd

zij zag zich een stad ontvouwen
opgetrokken uit verdriet
uit tranen vloeiden dromen voort
na destructie: perspectief

zij draagt de schepen, wij de oevers
golven tijd zijn zoals zij
ze stroomt altijd maar telkens anders
alsmaar door maar nooit voorbij

Ter gelegenheid van de Kinderboekenweek (3 t/m 14 oktober) schreef Derek een gedicht voor alle Rotterdamse kinderen over het thema 'Vriendschap'. In het gedicht "Blop duikt op" leer je Blop de vis kennen. Misschien is hij een beetje anders dan de andere vissen, maar zeg dan ook 'Kom erbij!' Het gedicht, met illustraties van Marloes de Vries, lees je hieronder.

BLOP DUIKT OP

in de Grote Zee van Blub, viel één vis nogal op:
iedereen zei altijd ‘blup’ maar hij zei telkens ‘blop’

ze zeiden dat hij gek was (en zelfs een beetje dom)
want hij vond dat hij zwemde, tot men zei dat hij zwom

zijn kleur zou óók al raar zijn, zijn vinnen stonden maf
hij zwom rivieren, zeven sloten en nog wat vijvers af

want de zee kon heel gemeen zijn, soms had hij verdriet
maar huil je onder water, zien ze je tranen niet

Blop zwom ook best apart ja, voor als je me gelooft…
wanneer hij zwom dan zwom hij hartstikke hard omhoog!

helemaal naar boven, naar boven en weer terug
van sterren op de bodem naar sterren in de lucht

langs kwallen en makrelen, krabben soms en haaien
om ’s avonds superblij naar badeendjes te zwaaien

waar hij opduikt, weten we natuurlijk nooit precies
maar zit je bij het water en zie je misschien iets…

bubbelen of borrelen, bloppen of bewegen
kom je Blop op z’n optocht plots een keertje tegen

lach niet omdat ie anders is, zeg ‘m: “kom erbij!”
want anders zijn we allemaal: anders maakt jou jij
(en mij mij en ons wij)

Op 8 november 2018 presenteerde Otte zijn derde bundel: "Woorden zijn daden". De bundel staat vol met gedichten die Derek schreef als stadsdichter van Rotterdam en is hier te bestellen. Op dezelfde avond werd de gelijknamige expositie in de hal van de Centrale Bibliotheek geopend waarin een selectie gedichten zijn uitgelicht.