Erfgoed in de bibliotheek: voor onderzoekers en bewonderaars
Bijzondere boeken die zijn overgebleven uit het verleden en waardevol zijn voor de toekomst. Dat is wat je vindt in de erfgoedcollecties van Bibliotheek Rotterdam.
Bibliotheek Rotterdam bestaat al meer dan 400 jaar. In al die jaren hebben veel bijzondere collecties onze boekenplanken bereikt: van oude banden perkament tot unieke illustraties en Middeleeuwse handschriften. Deze bijzondere erfgoedcollecties bewaren we in speciale geklimatiseerde ruimtes.
Waarom is er erfgoed in de bibliotheek?
Oude boeken, teksten en documenten zijn vaak op zichzelf al interessant, mooi of indrukwekkend. Maar ze kunnen ons ook helpen in de wereld van nu. Verhalen uit het verleden bieden meestal geen kant-en-klare lessen. Maar ze kunnen ons wel aan het denken zetten over de maatschappij waarin we leven. Daarom vindt Bibliotheek Rotterdam het belangrijk om erfgoed te bewaren.
Bibliotheek Rotterdam beheert zo’n 1,2 kilometer aan papieren erfgoed. Imposante atlassen, middeleeuwse handschriften, boeken gedrukt in 17de-eeuws Rotterdam, oude kinderboeken en nog veel meer. Voor een groot deel is dit erfgoed in bezit van de Gemeente Rotterdam. Een ander deel is eigendom van andere bruikleengevers. Materialen uit de periode 1801-1900 zijn vooral eigendom van de bibliotheek zelf. Deze bijzondere collecties brengen een grote verantwoordelijkheid met zich mee: de kwetsbare en kostbare objecten moeten verantwoord bewaard worden.
Erasmuscollectie
De bekendste erfgoedcollectie van de bibliotheek is de Erasmuscollectie. Dit is de grootste collectie ter wereld met boeken van en over Desiderius Erasmus van Rotterdam. Willem De Vreese, directeur-bibliothecaris van de Gemeentebibliotheek van 1919 tot 1934, verzamelde voor de bibliotheek fanatiek oude Erasmusdrukken. De Erasmuscollectie groeide daarom vanaf 1920 snel tot een internationaal beroemde verzameling. De collectie van nu bestaat uit rond de 6.000 items met handschriften, 15de-eeuwse en latere drukken. Daar zitten zo’n negentig eerste drukken van Erasmus’ teksten bij, dat is circa 75% van alle eerste drukken. Maar ook moderne studies en tijdschriftartikelen. De topstukken uit deze collectie zijn de vier eigenhandig geschreven brieven van Erasmus.
Canon van Nederland
Vier objecten uit de Erasmuscollectie in Bibliotheek Rotterdam zijn opgenomen als sleutelstukken in de Canon van Nederland. Erasmus is een van de onderwerpen die aan bod komen in de Canon. De objecten uit de Erasmuscollectie in Bibliotheek Rotterdam zijn gekozen omdat ze samen het verhaal vertellen van Desiderius Erasmus als invloedrijke denker in zijn tijd.
Bekijk de sleutelstukken van Erasmus in de Centrale Bibliotheek of ontdek meer op onze pagina Canon van Nederland.
Andere erfgoedcollecties
Naast Erasmus is er nog veel meer erfgoed in de bibliotheek. Bijvoorbeeld de oude schoolbibliotheek van het Erasmiaans Gymnasium met veel tekstedities van antieke auteurs. Ook bewaart Bibliotheek Rotterdam de allereerste stadsbibliotheek van Rotterdam. Die werd in 1604 geopend in de Laurenskerk. De boeken werden toen aan de ketting gelegd om diefstal te voorkomen. De oude kettingen zitten nog altijd aan de boeken vast.
In het erfgoeddepot staat ook de collectie van de Remonstrantse Gemeente Rotterdam. In de 17de eeuw ontstond door onenigheid tussen Nederlandse protestanten een remonstrantse afsplitsing. Rotterdam vormde een belangrijk centrum voor de Nederlandse remonstranten. De collectie bevat veel materialen uit die spannende tijd, zoals handschriften van de bekendste Rotterdamse remonstrant, Hugo de Groot.
De geschiedenis van Bibliotheek Rotterdam gaat ver terug in de tijd. We hebben daarom ook veel boeken die vroeger in de normale bibliotheekcollectie zaten. Dit zijn boeken die bijvoorbeeld in de 19de eeuw zijn aangeschaft omdat ze toen modern en nieuw waren. Nú geven ze een goede indruk van de maatschappij van toen.
Beeldcollectie Atlas van Stolk
Bibliotheek Rotterdam beheert de erfgoedcollectie Atlas van Stolk: de grootste verzameling historisch en modern beeldmateriaal over de Nederlandse cultuur. Het is een unieke bron voor beeldonderwijs, onderzoek en verwondering. Onderzoekers gebruiken het als beeldverslag om te leren over het dagelijkse leven en over de geschiedenis van Nederland van nul tot nu. De Unesco genomineerde collectie is opgeslagen in het Stadsarchief en deels digitaal te vinden. Bibliotheek Rotterdam beheert de ruim 270.000 beelden en vult deze aan met hedendaagse gebeurtenissen.
Voor onderzoekers en bewonderaars
De erfgoedcollecties zijn voor iedereen toegankelijk, of je nu wetenschappelijk onderzoek doet of gewoon nieuwsgierig bent. De meeste oude boeken vind je in de catalogus van Bibliotheek Rotterdam. Wil je een speciaal object bekijken of heb je een andere vraag? Mail dan naar
In blogs op deze website vertelt conservator John Tholen verhalen over de erfgoedcollecties. Tijdens het inloopuurtje erfgoed toont hij steeds enkele bijzondere objecten.