Skip to main content

Pianist tussen de puinhopen

Tot het laatst toe vertolkte Aeham Ahmad via zijn stem achter de piano de ontberingen, die de inwoners van de wijk Yarmouk moesten ondergaan ten gevolge van een niets ontziende burgeroorlog in Syrië.

Het boek ‘de pianist van Yarmouk’ is alweer een paar jaar oud. Het laat vooral de menselijke kant zien van een niets ontzienende burgeroorlog in een wijk van Damascus in de aanloop naar en tijdens de hevige gevechten. Die menselijke kant wordt tastbaar in het leven van Aeham Ahmad, een jonge pianist, die op vele Youtubefilmpjes tot het laatst toe op de piano tussen de kapotgeschoten huizen de troost en schoonheid van muziek probeert te laten horen en zien.

De wijk Yarmouk in Damascus is een van oorsprong uit de 50'er jaren stammend toevluchtsoord voor Palestijnse vluchtelingen. Aeham is een gedreven betrokken pianist, instrumentbouwer en componist, die met zijn muziek nog een beetje kleur probeert te geven aan het dagelijks leven, dat naarmate de oorlog zich verder uitbreidde steeds meer in het teken stond van ontberingen, honger, dood. Zijn piano wordt op een gegeven moment in brand gestoken en hij besluit te vluchten naar Europa. Zijn gezin volgt later. Die gevaarlijke tocht wordt in het boek indringend beschreven. Behalve muzikale vertolker in woord en muziek van wat een burgeroorlog doet, voelt hij zich vooral leraar, zo meende ik ook te bespeuren in zijn biografie. Ontroerend zijn de filmpjes op Youtube en Facebook waarin hij een door hem bij elkaar gebracht kinderkoor op de piano begeleidt tussen de puinhopen. Aeham en zijn vrienden zagen al snel de mogelijkheden van internet, van Facebook en Youtube om de toestand in deze wijk op een aansprekelijke manier te tonen aan de wereld. Met zijn blinde vader werkte hij in een muziekwinkel, waar onder andere ook voor de export bestemde Uds, een Arabische luit, gebouwd werden. De foto waarin je hem piano ziet spelen tussen de puinhopen is legendarisch geworden (zie afbeedling hierboven). Zijn biografie is wereldwijd verspreid. In zijn composities mixt hij veel stijlen, zoals Arabische en Westerse. Tegenwoordig woont hij met zijn gezin in Duitsland en geeft er vele concerten. In Nederland trad hij onder andere op bij Nieuwe Geluiden van de VPRO. Ik besprak onlangs met hem de mogelijkheid zijn muziek te publiceren in de vorm van bladmuziek en teksten. Daar had hij wel oren naar.

Het Waterlied

De kinderen zongen het liefst het Waterlied, omdat de inhoud zo herkenbaar was. Veel kinderen moesten hun ouders elke dag helpen zware jerrycans te dragen.

De kraan doet het steeds niet
Nooit komt er gewoon water uit

We zijn dat gesleep met emmers zat
Maar het water is te krap

Vraag Abu Mohammad maar
Die baalt er ook zo van

Hij sjouwt ook nog steeds met emmers
En windt zich daar zo over op

Ach het komt wel weer goed
Ach het komt wel weer goed

Zelfs de stroom, o lieve hemel,
Die zijn we gewoon vergeten


Aeham Ahmad over zijn eigen composities

"Van alle kanten kreeg ik nu gedichten toegestopt. Ik kende de technieken van Beethoven en Mozart, Ziad Rahbani en Marcel Khalife. Soms had ik een paar uur nodig om een lied te componeren, soms was ik in tien minuten klaar. Ik hoefde maar over straat te lopen met een nieuw gedicht in de hand en het hardop voor te lezen, of er kwam al een motief in me op. Vervolgens schaafde ik (achter de piano) nog wat aan de melodie en verzon ik een uitgebreide intro. Ik gebruikte Europese toonladders en combineerde die met Arabische ritmes. Ik liet me inspireren door de harmoniesprongen en begeleiding in achtsten van Wolfgang Amadeus Mozart. Zo ontstonden er melodieën die voor iedereen lekker in het gehoor liggen; dat is de kracht van bepaalde harmonieën. Sommige van mijn liedjes bestonden, net als westerse volksliedjes, uit meerdere strofen en een refrein. Andere uit meerdere lange motieven met daartussen steeds een brug, zoals in de Arabische wereld. Ik maakte spotliedjes en satirische liederen, zowel treurige als vrolijke. Ik meed alle lege pathos over helden en zegetochten en bloed op het veld van eer. En soms verpakte ik bittere, hartverscheurende zinnen in een vrolijk kinderliedje.
In het begin componeerde ik nog heel klassiek; op elke lettergreep een toon. Toen ik gedichten kreeg die rijm noch versmaat hadden en die eigenlijk niet op muziek te zetten waren, begon ik lettergrepen over meerdere tonen uit te smeren (melisme). Dat gaf een klagende toon, en dat paste ook wel goed. Ik wilde dat onze wanhoop te horen was. De wanhoop over een hoogzwangere vrouw die bij het checkpoint overlijdt, over de kwelling om een halve nacht hongerig in de rij te staan voor een doos met eten en met lege handen thuis te komen. Ik legde al mijn wanhoop in die liederen. Alsof mijn zingen een kreet was van iemand die in de afgrond stort en zijn eigen hellevaart op muziek zet."

Vrije Geluiden

Aeham Ahmad speelt in Vrije Geluiden (VPRO) 'I forgot my name'.

Te leen in Bibliotheek Rotterdam

'De pianist van Yarmouk' - Aeham Ahmed

Dit boek laat vooral de menselijke kant zien van een niets ontzienende burgeroorlog in een wijk van Damascus in de aanloop naar en tijdens de hevige gevechten. Die menselijke kant wordt tastbaar in het leven van Aeham Ahmad, een jonge pianist, die op vele Youtubefilmpjes tot het laatst toe op de piano tussen de kapotgeschoten huizen de troost en schoonheid van muziek probeert te laten horen en zien.

'Arabische muziek'

Inleidingen op het gebied van de Arabische muziek zijn er niet veel. Vandaar dat het goed is dat Leo Plenckers het gat opvult. Zijn boek bestaat uit twee afdelingen. In het eerste gedeelte behandelt hij de ontwikkeling van de muziek en instrumenten vanaf de oud-Egyptische tijd tot rond 1970 in het Arabische taalgebied. Van de allereerste tijd is weinig op schrift overgeleverd, omdat de muziek in een orale traditie stond. Hij beschrijft hoe het specifieke van de Arabische muziek zich eerst uitbreidde naar vooral Spanje. Later is de Arabische muziek onder de invloed gekomen van de westerse muziek, via cassettebandjes, cd's en internet. In het tweede deel behandelt Plenckers de moderne vormen van Arabische muziek. Hij werkt veel voorbeelden van verschillende streken uit met notenvoorbeelden en analyse van de teksten. Het boek bevat een uitgebreid register, een lijst met websites voor aanvullende informatie en een uitgebreide literatuurlijst en discografie van aanbevolen opnamen.

'Ik speel ud'

Methode voor ud met Turkse liedjes.
Een ander boek is hiervoor ook geschikt: 'Ud metodu: gelenekle geleceğe'

'School of oud'

De oed, oud of ud, is een snaarinstrument uit het Midden-Oosten dat al bekend was 3000 jaar voor Christus. Het heeft dus een erg lange traditie en wordt momenteel vooral in Turkije nog veel bespeeld. Deze uitgave is een methode met uitleg over speeltechniek en de bijzondere stemming die wij in het westen niet kennen en een inleiding in de specifieke kenmerken van de Ottomaanse muziek. Verder diverse etudes en speelstukken allen in notenschrift.

'Leerboek voor Bağlama'

Tweetalige methode voor de Baglama, de Turkse luit. Geschikt voor zowel de Baglama met de korte als met de lange hals. De laatste jaren zijn er al meer methodes verschenen maar die werden gemaakt in eigen beheer. Zonder op de inhoud daarvan af te willen dingen is deze kloeke uitgave met duidelijk notenmateriaal en een bijgevoegde dvd in het fonds van een gevestigde uitgever een aanwinst. Bovendien is alle begeleidende tekst in twee talen (Nederlands en Engels) beschikbaar. De helft van het boek is instructie, een methode eigenlijk, de andere bestaat uit speelstukken. Deze zijn weer onderverdeeld in verschillende niveau's. Op de dvd worden veel technieken voorgedaan en een selectie uit de speelstukken voorgespeeld. Het repertoire is grotendeels afkomst uit Anatolië, de Turkse regio waar het instrument aan verbonden is. De auteur is een in Turkije afgestudeerde en in Berlijn wonende baglama-speler. Hij geeft daar les en is uitvoerend musicus. Deze methode is geschreven met de Westerse (conservatorium) student in het achterhoofd en heeft een steile progressie.

'Gitaar-les met Turkse liedjes' - Dilaver Göktas

Methodiekboek voor beginners.